Agresja, przemoc - jakie mogą być skutki?

Agresja, przemoc- jakie mogą być skutki?

Alarmująco wzrasta liczba samobójstw i prób samobójczych wśród dzieci i młodzieży. Według danych policji w pierwszych trzech kwartałach 2012 r. odnotowano 260 zamachów samobójczych dzieci i młodzieży do 19 roku życia. 62% prób samobójczych w tym przedziale wiekowym, zgłoszonych na policję w pierwszym półroczu, zakończyło się tragicznie. Często podłożem tak dramatycznych decyzji jest agresja - nie tylko domowa, ze strony dorosłych ale i ta szkolna, rówieśnicza. Nawet młodsze dzieci potrafią być okrutne, a skala szkolnych szykan i prześladowań wzrasta w wieku dojrzewania.

Dorośli muszą sobie zdawać sprawę jak groźne są szkolne plotki, czy do czego może doprowadzić cyberprzemoc przy użyciu telefonu komórkowego czy Internetu.

Konsekwencje dla ofiary przemocy

Najczęściej ofiarami agresji stają się (poza osobami zupełnie przypadkowymi, co też się czasem zdarza) osoby odbierane przez sprawców jako słabsze lub takie, z którymi możliwa jest walka (uczniowie wchodzą w nią, angażują się, przejmują, odpowiadają na atak lub prowokację). Są to więc najczęściej uczniowie, którzy:

• okazują słabość,
• mają tendencję do wycofywania się,
• mają kłopot ze stawianiem granic,
• nie potrafią się bronić lub robią to nieskutecznie.

Gdy akty agresji powtarzają się (a często nawet eskalują), zaś ofiara jest w jakiś sposób zależna od agresora (lub "skazana" na kontakty z nią) dochodzi zwykle do trwałych zmian osobowościowych u ofiary. Urazy te determinują całe społeczne życie ofiar, doprowadzając często do zaburzeń psychicznych, silnych nerwic, depresji.

Od czego zależy skala negatywnych skutków przemocy?

Skala skutków doświadczanej przemocy zależy od:

• rodzaju agresji i jej skali,
• czasu trwania i powtarzalności aktów agresji (przysłowiowa kropla drążąca skałę),
• zasięgu społecznego agresji (liczba świadków),
• otrzymania lub nie wsparcia społecznego,
• rodzaju relacji z agresorem (na ile jest to osoba bliska i taka, z którą kontaktów ofiara może unikać).

Agresja wpływa na emocje, myślenie i zachowanie ofiary

Bycie ofiarą agresji każdorazowo porusza wszystkie obszary funkcjonowania młodego człowieka, tj.:

• emocje - u ofiary pojawiają się bardzo silne, trudne narastające i przeplatające się emocje tj. przerażenie, gniew, upokorzenie, bezsilność, nienawiść do sprawców, poczucie winy,
• myślenie - przy tak silnych emocjach znacząco obniża się zdolność do właściwej oceny sytuacji, pamięć zniekształca lub jedynie w części zapisuje fakty. Dlatego opisy zdarzeń podawane przez ofiary są często niejasne, niespójne, mało wiarygodne. Słuchając ich mamy trudność z uwierzeniem w podawaną przez ofiarę wersję zdarzeń, przez co nie reagujemy właściwie i przemoc nie zostaje w porę zatrzymana. Pojawia się przekonanie, że sytuacja jest bez wyjścia i nie da się nic zrobić, aby skutecznie ją przerwać. Często (u osoby lub w otoczeniu) pojawia się też myślenie o tym, że ofiara w jakiś sposób zasłużyła sobie na tę sytuację, jest winna temu, co się dzieje. Takie sądy zupełnie paraliżują działania obronne,
• zachowanie - na skutek wielokrotnego przeżycia silnego urazu pojawia się nadmierne pobudzenie i napięcie całego organizmu (to jakby nieustanne spodziewanie się kolejnego ataku wynikające z jego nieprzewidywalności). Jedynym ze sposobów reagowania, który się wówczas pojawia jest zastyganie w bezruchu. Ofiary mówią o czymś w rodzaju paraliżu, który się wówczas pojawia, powodując rezygnację z jakiejkolwiek formy obrony czy ucieczki.

W konsekwencji wielokrotnego bycia ofiarą przemocy pojawia się zmiana postawy wobec innych:

• brak poczucia bezpieczeństwa w kontaktach społecznych,
• brak możliwości nawiązania prawidłowych, dobrych relacji z innymi ludźmi,
• rozpad lub poważne nadwyrężenie istniejących bliskich relacji,
• zwątpienie w dotychczasowe przekonania na temat świata i w sens istnienia społeczności,

a w skrajnych przypadkach może nastąpić:

• całkowite wycofanie ze świata społecznego,
• zerwanie związków z innymi,
• samotne trwanie w cierpieniu,
• chęć odebrania sobie życia.